پس از آن که روسیه ارسال گاز طبیعی به اروپا را کاهش داد، کشورهای اروپایی در صدد یافتن منابع دیگر انرژی برآمدند.
بسیاری از این کشورها برای جبران کمبود منابع انرژی، به گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی) وابسته هستند ولی اکنون حجم گاز مایع وارداتی شان تا آن حد افزایش یافته که نفتکش‌ها برای تخلیه آن ناچارند مدت‌ها در بنادر در صف انتظار بمانند.
گاز طبیعی مایع چیست؟
گاز طبیعی مایع متان یا مخلوط متان با گاز اتان است که پس از جدا کردن ناخالصی‌های موجود در آن در دمای منفی ۱۶۰ درجه سانتیگراد سرد شده است.
با این روند، گاز به مایع تبدیل می‌شود و ۶۰۰ برابر جای کمتری را اشغال می‌کند و پس از آن مانند نفت خام با نفتکش حمل می‌شود.
پس از رسیدن به مقصد دوباره به گاز تبدیل می‌شود و ماننند هر گاز طبیعی دیگر برای گرما، آشپزی و تولید انرژی به کار برده می‌شود.
کارول نخله، از تحلیلگران کریستول انرژی می‌گوید: «پیش از گاز طبیعی مایع، گاز تنها از طریق خط لوله انتقال داده می‌شد و از این رو محل‌هایی که می‌شد آن را فروخت محدود بود. گاز طبیعی مایع را می‌توان به وسیله کشتی حمل کرد و در نتیجه به جاهای بیشتری فرستاد.»
عرضه کنندگان گاز طبیعی مایع چه کشورهایی هستند؟
استرالیا، قطر و آمریکا بزرگترین صادرکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان هستند.
آمریکا صدور گاز طبیعی مایع به اروپا را بیش از دو برابر کرده است. در ۹ ماه اول سال ۲۰۲۲، آمریکا ۴۶ میلیون تن گاز طبیعی مایع به اروپا صادر کرد. این رقم برای همین مدت در سال ۲۰۲۱ معادل ۲۲ میلیون تن بود. آمریکا در حال حاضر بزرگترین صادر کننده گاز طبیعی مایع به اروپاست.
استرالیا تقریبا تمام گاز طبیعی مایع خود را به بازارهای آسیا می‌فرستد.
قطر علاوه بر آسیا به کشورهای اروپایی از جمله بریتانیا، بلژیک و ایتالیا نیز گاز طبیعی مایع می‌فروشد.
این کشور در فاصله ماه‌های ژانویه تا اکتبر ۲۰۲۲ نزدیک به ۱۳ میلیون تن گاز طبیعی مایع به اروپا صادر کرده ولی تقریبا تمام آن را از طریق قراردادهای دراز مدت فروخته است. مشکل است بتوان با درخواست کوتاه مدت، گاز طبیعی مایع بیشتری از قطر خرید.
کشورهایی مانند الجزایر هم صادرکننده گاز طبیعی مایع به اروپا هستند. حتی روسیه هم به انتقال گاز به اروپا ادامه داده اگر چه صدور آن از طریق خط لوله را قطع کرده.
چگونه گاز طبیعی مایع به اروپا کمک کرده تا انرژی مورد نیاز را تامین کند؟
هنگامی که روسیه در فوریه ۲۰۲۲ اوکراین را اشغال کرد، کشورهای اروپایی به طور گسترده این تجاوز را محکوم کردند.
روسیه در واکنش میزان گاز طبیعی به اروپا را حدود ۸۰ درصد کاهش داد.
در نتیجه قیمت گاز در بازارهای بین‌المللی بیش از چهار برابر شد و صورت حساب خانواده‌ها افزایش قابل توجهی یافت.
اتحادیه اروپا که نگران کمبود انرژی بود برای دریافت بیشتر گاز طبیعی مایع قراردادی با آمریکا امضا کرد.
بنا به گزارش کمیسیون اروپا اکنون ۴۰ درصد کل گاز مصرفی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، گاز طبیعی مایع است.
همچنین نیمی از گاز وارداتی بریتانیا، گاز طبیعی مایع است که عمدتا از آمریکا خریداری می‌شود.
عرضه بیشتر گاز طبیعی مایع به جلوگیری از تداوم افزایش بهای گاز کمک کرده است.
ولی منتقدان خاطرنشان می‌کنند که میزان کربنی که در جریان تولید و حمل گاز طبیعی مایع ایجاد می‌شود، دَه برابر مقدار کربنی است که با انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله متصاعد می‌شود.
چرا اروپا نمی‌تواند به گاز طبیعی بیشتری دسترسی پیدا کند؟
کیت دوریان، از انستیتوی انرژی می‌گوید: «گاز طبیعی مایع آمریکا، اروپا را از موقعیت دشواری که داشته بیرون آورده ولی اروپا به دلیل محدود بودن ظرفیت در حال حاضر نمی تواند گاز طبیعی مایع بیشتری ذخیره کند و در نتیجه بازار اشباع شده است.»
کشورهایی که می‌خواهند گاز طبیعی مایع وارد کنند به کارخانه‌هایی احتیاج دارند که بتواند گاز طبیعی مایع را پیاده و آن را دوباره به گاز تبدیل کند.
فرانسه، بریتانیا، ایتالیا و اسپانیا هم اکنون این کارخانه‌ها را ساخته‌اند ولی بقیه کشورها از جمله آلمان که بزرگترین واردکننده گاز در اروپاست هنوز فاقد این تسهیلاتند.
نبودن پایانه‌های گاز طبیعی مایع در اروپا تنگناهایی به وجود آورده. بنا بر گزارش‌ها در پایان ماه اکتبر ۵۱ تانکر حامل گاز طبیعی مایع در آبهای اروپا مشاهده می‌شد که بسیاری از آنها منتظر ورود به بندر بودند.
کشورهایی مانند آلمان و هلند برای رفع این مشکل و انبار و تبدیل گاز طبیعی مایع به اجاره پایانه‌های شناور روی آورده‌اند.
ولی با وجود این تدابیر نمی‌توانند از عهده تبدیل تمام گاز طبیعی مایع که وارد بندر می‌شود، برآیند.
کارول نخله می‌گوید: «تعداد این پایانه‌های شناور زیاد نیست و نمی‌توانند به سرعت از عهده پروسه حجم زیاد گاز برآیند به همین جهت کشتی‌ها ناچار می شوند در صف انتظار بمانند.»
برای این که چرا اروپا نمی‌تواند تمام گاز طبیعی مایع وارداتی را تحویل بگیرد، دلایل دیگری هم وجود دارد.
خانم دوریان می‌گوید: «کشورها نمی‌توانند مقدار بیشتری گاز طبیعی مایع تحویل بگیرند چون ظرفیت تسهیلات انبار کردن آنها هم اکنون تکمیل شده.»
او اضافه می‌کند در حالی که هوا سردتر می‌شود همه کشورهای اروپایی برای تولید گرما سرگرم ذخیره گاز بوده‌اند ولی هوا در پاییز امسال نسبتا گرم است.
این کشورها در نظر دارند برای انبار کردن گاز طبیعی مایع ۱۷ ترمینال دیگر بسازند و این کار می‌تواند طرفیت ذخیره گاز را بیش از ۴۰ درصد افزایش دهد.
ولی بیشتر این پایانه‌ها تا قبل از سال ۲۰۲۶ آماده بهره برداری نخواهند بود.