سرمای آذر سال گذشته، خسارت بزرگي را روي دست باغداران شمال کشور گذاشت؛ خسارتي که با سرمازدگي پرتقال‌ها، ميزان فروش اين ميوه‌ها را با افت بزرگي مواجه کرد. بسياري از خريداران که در طول زمستان از تلخي و کم‌آبي پرتقال‌ها، خسته شده بودند، امسال ترجيح دادند تا براي شب عيد خود يا از ميوه‌هاي ديگري استفاده کنند، يا پرتقالهاي وارداتي را بخرند. همان آذر سال گذشته بود که آمار قاچاق پرتقال‌ها در کشور بيشتر از سال‌هاي گذشته شد و ميادين ميوه و تره‌بار محلي براي جولان ميوه‌هاي وارداتي و قاچاق شد.
داستان پرتقالهاي قاچاق آن‌قدر جدي بود که به گفته کارشناسان و فعالان بخش کشاورزي، حتي بسياري از ميوه‌هاي خارجي و قاچاق بازار هم به اسم انواع داخلي به فروش رفته و قيمت آنها حدود چهار برابر قيمت تمام‌شده به مصرف‌کنندگان اعلام شد. بعد از سرمازدگي باغات شمال کشور بود که کمبود مرکبات از جمله پرتقال در بازار ميوه مشهودتر شد و عمده پرتقالهاي موجود در بازار که محصول باغات مرکبات شمال کشور بودند و به‌دليل سرمازدگي از کيفيتي پاييني برخوردار بودند، با قيمت‌هايي کمتر به‌صورت عمده توسط باغداران به دولت يا دلالان فروخته شدند. از‌سوي‌ديگر، پرتقالهاي موجود در بازار که از کشورهاي ديگر به‌صورت قاچاق وارد بازار ايران شده و پرتقالهاي جنوب کشور که مشکلي در زمينه سرمازدگي و افت کيفيت نداشتند با افزايش قيمت مواجه شدند؛ به‌طوري‌که قيمت اين محصول در بازار تهران بنا به کيفيت آن از دو تومان تا 9 تومان گزارش شد.
با اين فضاي آشفته در بازار ميوه، نوروز درحالي به پايان رسيد که در سبد ميوه ميزبانان، جاي خالي پرتقالهاي داخلي بيشتر از هر زماني احساس مي‌شد. با اينکه در سال گذشته حدود دو میلیون و 500 هزار تن مرکبات برداشت شده بود اما گزارش‌ها نشان مي‌دهند که اين ميوه‌ها مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار نگرفته و امسال فروش مرکبات وارداتي و قاچاق رونق بيشتري گرفته بود و خريداران ترجيح داده بودند تا از محصولات وارداتي استفاده کنند. همين کافي بود تا کارشناسان و فعالان بازار هم از عدم استقبال مردم از پرتقالهاي داخلي حکايت کرده و در گزارش‌هاي خود از ميزان فروش بالاتر پرتقالهاي وارداتي خبر دهند. همين چند روز پيش بود که رئيس اتحاديه فروشندگان ميوه و تره‌بار هم از ورود هر چه بيشتر مرکبات قاچاق به کشور خبر داد. به گفته حسين مهاجران، با عدم استقبال مردم از پرتقالهاي داخلي، بخش زيادي از مرکبات باغداران در شمال کشور، در انبارها مانده و فاسد شدند.
مهاجران همچنين در گفت‌و‌گو با «وقايع‌اتفاقيه» مي‌گويد: برخي از اين ميوه‌ها هم به کارخانه‌هاي افشره‌گيري فرستاده شده يا زير درخت باقي ماندند. آن‌طور که مهاجران توضيح مي‌دهد: آمار دقيقي درباره ميزان ازبين‌رفتن پرتقال داخلي ذخيره‌سازي شده براي شب عيد وجود ندارد. به گفته رئيس اتحاديه فروشندگان ميوه و تره‌بار، بخش عظيمي از مرکبات موجود در استان مازندران که براي عرضه در ايام پاياني سال در نظر گرفته شده بود، در انبارها باقي ماند و دور ريخته شد يا براي گرفتن افشره و آبگيري به کارخانه ارسال شد.
مهاجران تأکيد کرد: پرتقالهاي قاچاق کنار پرتقالهاي قانوني در بازار به فروش مي‌رسند و اکنون در ميادين مرکزي ميوه و تره‌بار نيز توزيع مي‌شوند. حالا سؤال اين است که چرا به‌جاي افزايش واردات پرتقالهاي خارجي به کشور، از پرتقالهاي جنوب براي بازار شب عيد استفاده نشد؟ پاسخ مهاجران به اين پرسش آن است که پرتقال جنوب آن‌قدري نيست که بتواند جوابگوي بازار شب عيد باشد؛ مثلا والنسيا در حجم پاييني توليد مي‌شود که همين حجم ناکافي باعث شده تا نتوانيم با اين ميوه‌ها نياز شب عيد مردم را تأمين کنيم. او ادامه مي‌دهد: پرتقالهاي شمال در اثر سرمازدگي کم‌آب بودند و مصرف‌کننده چندين بار از اين پرتقال‌ها خريده بود، با توجه به سرمازدگي و تلخي اين پرتقال‌ها بود که خريداران ديگر علاقه‌اي به خريد آنها نداشتند، همين موضوع باعث شد تا اين ميوه‌ها در انبارها بمانند و فاسد شوند. به گفته مهاجران، سال گذشته حدود دو میلیون و 500 هزار تن مرکبات برداشت کرده‌ايم که فروش چندان خوبي نداشتند چون مصرف‌کننده در اين مدت از اين ميوه‌ها مصرف کرده بود اما درحال‌حاضر، ما پرتقالهاي خيلي خوب و آبداري را در انبارهاي شمال داريم که بايد براي افزايش صادارت آنها برنامه‌ريزي کنيم. رئيس اتحاديه فروشندگان ميوه و تره‌بار همچنين با اشاره به ورود مرکبات قاچاق به ميادين ميوه و تره‌بار کنار پرتقال وارداتي توضيح مي‌دهد: بخش زيادي از مرکبات باغداران شمال کشور در انبارها فاسد يا به کارخانه‌هاي افشره‌گيري فرستاده شده يا زير درخت باقي مانده است.
او با تأکيد بر اينکه آمار دقيقي درباره ميزان ازبين‌رفتن پرتقال داخلي ذخيره‌سازي شده براي شب عيد وجود ندارد اما بخشي از اين محصولات دورريخته‌شده يا براي افشره‌گيري به کارخانه فرستاده شده است، تصريح مي‌کند: «دو ميليون و 400 هزار تن مرکبات در سال جاري در شمال کشور توليد شده اما نمي‌توان به‌صورت مشخص اعلام کرد که چه‌ميزان از مرکبات باغداران دور ريخته شده، زير درخت باقي‌مانده، در انبارها فاسد شده يا درنهايت از بين رفته است.
پرتقال قاچاق 10 هزار توماني در بازار
او در ادامه درباره قيمت فعلي مرکبات اظهار کرد: فضاي شب عيد هنوز در قيمت‌هاي ميوه، مشاهده مي‌شود به‌طوري که سيب و کيوي در بازار گران است. رئيس اتحاديه فروشندگان ميوه و تره‌بار دراين‌باره هم مي‌گويد: هر کيلوگرم کيوي با توجه به اينکه در سال گذشته توليد آن کاهش يافته بود، اکنون چهار هزار تومان تا پنج هزار و 500 تومان و سيب باکيفيت چهار تا 6 هزار تومان در ميادين مرکزي ميوه و تره‌بار به فروش مي‌رسد. به گفته او، هر کيلوگرم پرتقال والنسياي مرغوب جنوب نيز 6 هزار و 500 تومان و پرتقال وارداتي و قاچاق هشت هزار و 500 تا 10 هزار تومان به فروش مي‌رسد. آن‌طور که مهاجران توضيح مي‌دهد: «پرتقالهاي قاچاق کنار پرتقالهاي قانوني در بازار به فروش مي‌رسد و اکنون در ميادين مرکزي ميوه و تره‌بار نيز توزيع مي‌شود.»
مردم عيد 96 پرتقال کم بخورند
آشفتگي در بازار ميوه کشور درحالي به چالشي براي برخي باغداران و مصرف‌کنندگان تبديل شده است که «نخريدن» تنها راهکاري است که به ذهن برخي دست‌اندرکاران مي‌رسد. به نظر مي‌رسد بسياري از دست‌اندرکاران با اين ايده موافق هستند که هيجان مردم براي خريد يک محصول خاص، آن هم در زماني که تعادل ميان عرضه و تقاضاي آن محصول وجود ندارد اوضاع را بدتر مي‌کند. از پاييز سال گذشته هم که سرمازدگي محصول پرتقال شمال کشور را با مشکل مواجه کرد، مهاجران، رئيس اتحاديه ميوه و تره‌بار گفته بود: براي آنکه از واردات پرتقال بي‌نياز شويم، مردم عيد امسال پرتقال کم بخورند. استدلال مهاجران براي اين اظهارنظر آن بود که «ما با کشورهايي مانند ترکيه نمي‌توانيم رقابت کنيم زيرا قيمت تمام‌شده آنها بسيار پايين‌تر از ماست؛ بايد چاره‌اي در‌اين‌زمينه انديشه کنيم.» مهاجران با اشاره به اينکه امسال حدود دو ميليون و 400 هزار تن پرتقال در شرق مازندران توليد شد، گفته بود: «حتي يک کيلوگرم از اين محصولات به انبار نرفته و آنچه هم که ذخيره شد، کم‌آب است.» به گفته او، «در غرب مازندران هم 800 هزار تن پرتقال توليد شد که نيمي از آنها قابل‌استفاده است که نگه داشته‌اند تا شب عيد به بازار عرضه کنند.» مهاجران پيش‌ازاين هم با اشاره به واردات پرتقال از سوي دولت به صراحت اعلام کرده بود: «وارد نمي‌کرديم خيلي بهتر بود اما فشارها براي واردات بسيار زياد بود.» رئيس اتحاديه ميوه و تره‌بار با بيان اينکه قاچاق در مرزهاي ما بيداد مي‌کند، اظهار کرد: «برخي ميوه‌ها مانند گيلاس، انگور شيلي و زردآلو با هزينه گران به بازار ايران وارد مي‌شود که اصلا ضرورتي ندارد و بايد جلوي قاچاق را بگيريم.»
به گفته او، در جنوب هم پرتقال کافي در سردخانه وجود ندارد به همين علت دولت وارد کرد. او در نهايت مردم را به نخريدن تشويق کرده و تأکيد کرده بود: «اگر مردم طبق شب عيد سال‌هاي قبل پرتقال بخرند، حدود 120 هزار تن پرتقال از 25 اسفند تا 15 فروردين نياز داريم اما به مردم توصيه مي‌کنيم که امسال پرتقال را از سبد ميوه‌هاي اصلي پذيرايي عيد خارج کنند تا نيازي به واردات اين ميوه نباشد.»