بر اساس قانون بودجه سال‌جاری دولت باید هزینه‌های خود را در زمینه پرداخت یارانه نقدی 3 هزار میلیارد تومان کاهش دهد. بر همین اساس از ابتدای سال‌جاری دولت اصلاح شیوه پرداخت یارانه نقدی را در دستورکار خود قرار داد و 200 هزار نفر را از لیست یارانه‌بگیران حذف کرد. با توجه به احتمال وجود خطا در شناسایی جامعه هدف برای حذف یارانه‌ها، سامانه‌ای از سوی دولت طراحی شده است که امکان تجدیدنظر در رابطه با آینده یارانه نقدی اخراجی‌ها از لیست یارانه‌بگیران را فراهم می‌کند. در این سامانه معترضان باید درخواست اعتراض خود را طی 5 مرحله به ثبت برسانند.
این سامانه درخواست تجدیدنظر از سوی معترضان را با در نظر گرفتن 4 معیار «اشتغال»، «خودرو»، «معاملات» و «دارایی تمامی اعضای خانواده» مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که اعتراض‌ها مورد قبول واقع شود، سرپرست خانوار مجددا در لیست یارانه‌بگیران قرار می‌گیرند؛ اما اگر سرپرستان خانوار در فرآیند ثبت اعتراض خود در یکی از 4 معیار مذکور موفق به اثبات درخواست خود نشوند، پرونده دریافت یارانه نقدی آنها بسته خواهد شد. این سامانه از روز گذشته آغاز به فعالیت کرده است و بنابر اظهارات وزیر کار معترضان می‌توانند حداکثر تا 15 روز اعتراض خود را ثبت کنند.
دنیای اقتصاد نوشت، در حالی که دولت از ابتدای سال جاری به منظور جلوگیری از کسری بودجه در راستای اجرای قانون هدفمندی حذف یارانه ثروتمندان را در دستور کار قرار داده است معیارهای مورد بررسی دولت در این زمینه مشخص شد. بر این اساس دولت با در نظر گرفتن 4 معیار «اشتغال»، «خودرو»، «معاملات» و «دارایی تمامی اعضای خانواده» یارانه نقدی 200 هزار نفر را حذف کرده است. البته معاملات و دارایی تمامی اعضای خانوار مربوط به بخش املاک و مستغلات می‌شود.همچنین معترضان به حذف یارانه نقدی می‌توانند با مراجعه به سامانه www.yaraneh10.ir نهایتا در مدت 15 روز نتیجه اعتراضات اعلام می‌شود. نمایندگان مجلس در راستای تصویب قانون بودجه سال 94 کل کشور سقف پرداخت یارانه نقدی در سال جاری را با 3 هزار میلیارد تومان کاهش، 39 هزار میلیارد تومان تصویب کردند.
نمایندگان همچنین چهار معیار «شرایط اقلیمی»، «بعد خانوار»، «محل سکونت» و «میزان درآمد» را برای شناسایی اقشار پردرآمد جامعه به دولت معرفی کردند. با این مصوبه مجلس پرداخت یارانه نقدی وارد فاز جدیدی شد. با توجه به ثابت ماندن رقم یارانه پرداختی به متقاضیان (45500 تومان) دولت ملزم شد به منظور جلوگیری از افزایش هزینه‌های هدفمندی از سقف تعیین شده در قانون یارانه نقدی 5.5 میلیون نفر را حذف کند.
گام نخست حذف یارانه ثروتمندان
بر همین اساس در نخستین ماه سال جاری موضوع حذف یارانه ثروتمندان در دستور کار قرار گرفت و یارانه نقدی 200 هزار نفر از 5 گروه هدف «پزشکان»، «صاحبان صرافی‌ها»، «صاحبان خودروهای لوکس»، «اعضای هیات مدیره بانک‌ها» و «اعضای هیات مدیره شرکت‌های خصوصی» حذف شد. با حذف یارانه نقدی 200 هزار نفر در نخستین گام 109 میلیارد و 200 میلیون تومان منابع مالی برای دولت آزاد شد که با 3هزار میلیارد تومان رقم هدف تاکید شده در قانون بودجه سال جاری فاصله قابل توجهی دارد. پس از این موضوع علی ربیعی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی در یادداشتی خطاب به مردم اعلام کرد بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد اقشار کم‌درآمد بیش از سایر اقشار از ادامه وضعیت موجود پرداخت یارانه هزینه متحمل می‌شوند. باید توجه شود که از سال 1389 به این سو تنها در طرح‌های عمرانی کشور500 هزار نفر شغل خود را از دست داده‌اند و این نتیجه فشار هزینه پرداخت یارانه‌های نقدی بر منابع عمرانی است.
هزینه یارانه‌های نقدی در سال جاری بیش از دو برابر بودجه طرح‌های عمرانی کشور خواهد بود. استمرار این وضعیت به معنای افزایش بیکاری جوانان این کشور است که به‌طور قطع مورد نظر مردم خوب ما نیست. وی تاکید کرد در این میان و در مسیر اجرای طرح حذف یارانه غیرنیازمندان امکان بروز خطای نوع اول (شمول افرادی که باید حذف شوند) و خطای نوع دوم (حذف افرادی که نباید حذف شوند) وجود دارد. با در نظر داشتن این موضوع در چند ماه گذشته مطالعات دقیق کارشناسی صورت گرفته است تا در فرآیند حذف اقشار غیرنیازمند کمترین خطا و اشتباه رخ دهد. لیکن بروز خطا و اشتباه در این مسیر اجتناب‌ناپذیر است. ربیعی در این یادداشت با اشاره به خطاهای اجتناب‌ناپذیر در مسیر شناسایی جامعه هدف اعلام کرد افرادی که نسبت به حذف یارانه خود اعتراض دارند می‌توانند از 5 خرداد ماه 1394 و از طریق سامانه www.yaraneh10.ir (موضوع کمیسیون ماده 10 قانون هدفمند کردن یارانه‌ها) حداکثر تا 15 روز اعتراض خود را به منظور بررسی مجدد ثبت کنند.
چهار معیار حذف یارانه‌ها
بنا بر اعلام وزیر کار، روز گذشته سامانه ثبت اعتراضات فعال شد. روند ثبت اعتراض در این سامانه نشان می‌دهد دولت با در نظر گرفتن چهار معیار «اشتغال»، «خودرو»، «معاملات» و همچنین «دارایی تمامی اعضای خانواده» اقدام به حذف یارانه نقدی کرده است. براساس آنچه در این سامانه آمده است دو معیار معاملات و دارایی اعضای خانواده مربوط به املاک و مستغلات است. روند ثبت اعتراض در این سامانه به این شکل است که شخص معترض به حذف یارانه نقدی بعد از ورود به سامانه www.yaraneh10.ir و درج کد ملی سرپرست خانوار و ثبت شماره حسابی که یارانه نقدی وی در هر ماه به آن واریز می‌شده است، با اعلام حذف وی از لیست یارانه‌بگیران مواجه خواهد شد.
اما سرپرست خانوار در ادامه صفحه‌ای را مشاهده می‌کند که در آن موقعیت جغرافیایی خانوار حذف‌شده را نشان می‌دهد و با درج کد پستی به اقدام‌کننده اعلام می‌کند «با توجه به بررسی‌های انجام شده بر روی اطلاعات موجود، خانوار شما شرایط لازم را برای تحت پوشش قرار گرفتن یارانه نقدی ندارد. از این رو کل خانوار شما از دریافت یارانه نقدی حذف شده است. در صورتی که به این بررسی‌ها اعتراض دارید، می‌توانید با طی کردن فرآیند ثبت درخواست، نسبت به ثبت درخواست بازبینی مجدد اطلاعات اقدام کنید.» در مرحله بعد ثبت اعتراض معیارهای حذف یارانه اعلام می‌شود و در پنج گام برای تکمیل فرم درخواست بازگشت یارانه در زمینه اشتغال، خودرو، معاملات، دارایی و ثبت درخواست پیش روی متقاضی قرار می‌گیرد و وی نسبت به ورود صحیح اطلاعات تعهد داده و به مرحله بعد وارد می‌شود. سرپرست خانوار متعهد می‌شود «اطلاعاتی که در گام‌های ثبت درخواست وارد می‌کنم، منطبق بر حقیقت باشد. در صورتی که مشخص شود داده‌های اظهار شده منطبق بر واقعیت نبوده است، دولت جمهوری اسلامی مجاز است نسبت به حذف دائمی خانوار اینجانب از لیست دریافت‌کنندگان یارانه نقدی اقدام کند.»
مرحله نخست ثبت اعتراض مربوط به بخش اشتغال است. در این مرحله به متقاضی اعلام می‌شود در صورت بیکار یا بازنشسته شدن هر یک از اعضای خانواده از تاریخ اول مهر سال 1393 آن را اعلام کند، در غیر این صورت به گام بعدی وارد خواهد شد. مرحله دوم مربوط به مالکیت خودرو است. در این مرحله خودرو شخصی ملاک دیگر حذف یارانه خواهد بود که آخرین وضعیت سرپرست خانوار و اعضای خانواده وی را در مورد داشتن یا نداشتن خودرو جویا می‌شود. متقاضی نمی‌تواند بدون اعلام وضعیت خودرو تعداد و حدود قیمت آن از این مرحله خارج شود. گام سوم به وضعیت معاملات و دارایی‌های(املاک و مستغلات) خانوار حذف شده مربوط است. متقاضی در این مرحله باید اعلام کند که در سال 1393 معاملاتی در حوزه املاک و مستغلات داشته است یا خیر. در صورتی که عضوی دارای املاک و مستغلات است باید ارزش تقریبی آن را اعلام کند. متقاضی حذف شده در گام آخر باید درخواست خود را ثبت کند که در این حالت سامانه استعلام یارانه به وی اعلام می‌کند که از طریق پیامک به شماره تلفن همراه سرپرست خانوار، حضور وی در دفتر پیشخوان اطلاع رسانی خواهد شد.
شناسایی مناسب اولویت‌های حذف یارانه
اما در حالی که دولت حذف یارانه نقدی را کلید زده و سامانه ثبت اعتراضات نیز از روز گذشته فعال شده است واکنش‌های متعددی به این اقدام دولت مطرح می‌شود. بسیاری از کارشناسان معتقدند حذف یارانه ثروتمندان از سوی دولت اقدام مناسبی است اما باید با شتاب بیشتری صورت پذیرد. به اعتقاد کارشناسان البته دولت باید در زمینه شناسایی جامعه هدف دقت زیادی داشته باشد و تا حد ممکن از بروز اشتباه در این زمینه جلوگیری کند. در همین رابطه غلامرضا تاجگردون رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه ملت تاکید کرد: دولت در حذف دهک‌های پردرآمد تعلل نمی‌کند. تاجگردون با اشاره به وجود معیارها و شاخص‌های مشخص برای حذف دهک‌های پردرآمد از دریافت یارانه، گفت: تجار، بازرگانان، پزشکان، هیات مدیره بانک‌ها، وکلا و افراد با درآمد بالا به عبارتی گروه مدنظر دولت در حذف از دریافت یارانه نقدی به خوبی انتخاب شده اما نحوه حذف آنان نیز باید با سازوکاری مشخص تدوین و اجرایی شود.